Arteterapia jest metodą terapii wykorzystującą różnorodne środki artystycznego przekazu, które ułatwiają pacjentowi ekspresję swoich emocji. Arteterapia najczęściej podczas jednego spotkania wykorzystuje jakieś konkretne medium: muzykoterapię, dramoterpię, terapię plastyczną czy choreoterapię. Dzieło, które powstaje na końcu, pełni w tym przypadku drugorzędną rolę, a najważniejszy jest proces jego powstawania, a więc spontaniczne i nieskrępowane wyrażanie emocji przez np. malowanie, rysowanie, lepienie, taniec, muzykę. Tym niemniej to co ostatecznie zostanie stworzone może posłużyć terapeucie do interpretacji ukrytych problemów jednostki.
Arteterapie często traktuje się jako element psychoterapii lub rehabilitacji, którą można z powodzeniem wykorzystywać w codziennej pracy z dziećmi. W wielu szkołach i przedszkolach pedagodzy wykorzystują tę metodę w celu urozmaicenia rodzinnych zajęć oraz w celach stricte terapeutycznych. Warsztaty arteterapii mogą być prowadzone indywidualnie lub w grupie dzieci. Oczywiście zajęcia w grupie przynoszą również pozytywny efekt społeczny. Dzieci uczą się ze sobą współpracować i wzajemnie komunikować. Co istotne zajęcia powinny opierać się na empatii i szacunku, być dobrze zaplanowane, a dziecko powinno mieć zapewnioną swobodę ruchu, wyboru techniki, którą chce stosować oraz materiałów, które zapewnią poczucie bezpieczeństwa.
Do elementów artetarpii zaliczamy muzykoterapię, dramaterpie, terapie plastyczną czy choreoterapie. Muzykoterapia należy do najbardziej popularnych terapii zaliczanych do nurtu arteterapii. W przypadku muzykoterapii, w zależności jaką muzykę wykorzystamy może być ona aktywizującą lub relaksująca.
W skrócie możemy powiedzieć, że muzykoterapia polega na:
🎵 zabawie ruchowej ze śpiewem
🎵 zabawach rytmicznych
🎵 ćwiczeniach słuchowych
Dzięki zajęciom muzycznym jesteśmy również w stanie odpowiednio wcześnie wykryć nieprawidłowości z percepcją słuchową i wzrokową oraz motoryką i orientacją wzrokowo-słuchową u dziecka. Zajęcia muzyczne mogą pomóc w kształtowaniu osobowości dziecka w rozwijaniu spostrzegawczości, czy pamięci. Terapia muzyką jest również atrakcyjna dla dzieci niepełnosprawnych. Stosowna jest ona jako terapia wspomagająca dla dla dzieci z zaburzeniami słuchu, wzroku, niepełnosprawnymi intelektualnie, a także u dzieci z zaburzeniami zachowania czy ADHD.
Dzięki muzykoterapii:
🖍rozładowujemy negatywne emocje
🖍uspokajamy
🖍rozwijamy twórczo
🖍uczymy zachowań społecznych
🖍rozwijamy poczucie estetyki
🖍relaksujemy, wyciszamy
W choreoterapii podstawowym celem jest odczuwanie własnej cielesności oraz rozwój samoświadomości. Taniec jako element choreoterapii jest środkiem ekspresji emocji, które blokowane są w układzie mięśniowym. Podczas zajęć uczestnicy wyrażają swoje emocje przez ruch dzięki czemu rozwijają świadomość siebie, budują relacje w grupie, poprawiają sprawność ruchową oraz uczą się bezpiecznego wyrażania uczuć.
Terapia plastyczna rysunek, malowanie, rzeźba oraz grafika. Podczas zajęć uczestnicy mogą wyrażać się przez artystyczną ekspresję. Dla najmłodszych terapia plastyczna to przede wszystkim świetna zabawa nie jest ona jednak pozbawiona elementu terapeutycznego. Warto zauważyć, że już sam wybór techniki oraz narzędzi do tworzenia daje terapeucie pierwsze sygnały o osobowości dziecka.
Dramaterapia jest zastosowaniem leczniczych aspektów dramy i teatru jako terapeutycznego procesu. Terapia ta używa akcji jako metody pobudzającej kreatywność i wyobraźnie. Podczas zajęć odgrywane są role, stosowana jest improwizacja, wymyślane są opowiadania i prowadzone są różnorodne gry i zabawy.
Arteterapia i różne metody, za pomocą których jest ona prowadzona jest metodą terapii, która pozytywnie wpływa na emocje i samoocenę jednostki. Może być stosowana zarówno dla dzieci ze stwierdzonymi zaburzeniami jak i dla dzieci, u których zaburzenia nie występują ale chcielibyśmy aby poprawie uległy zachowania społeczne, radzenie sobie z emocjami czy pewność siebie. Warto dodać, że uczestniczenie przez dzieci w arteterapii sprawia, że dzieci stają się bardziej wrażliwe na piękno, pobudzane są procesy postrzegania, mowy czy myślenia. Dzięki obcowaniu ze sztuką dzieci czują się również bardziej odprężone i wychodzą z zajęć z dobrym samopoczuciem.
Źródła:
Szulc W., Twardowski A., Praca z dzieckiem dyslektycznym w gabinecie arterapii [w:] W. Dycik, B. Szychowiak (red.) Nowatorskie i alternatywne metody w praktyce pedagogiki specjalnej, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań
E.J. Konieczna: Arteterapia w teorii i praktyce. Kraków 2006.
K. Górecka, Arteterapia w pracy z osobami niepełnosprawnymi, [w:] A. Wojtas- Ruch, Przestrzeń i odmienność- pasje i zaangażowanie młodych pedagogów specjalnych, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2020.
Zapraszamy Państwa na zajęcia Dusza Artysty prowadzone w SensoMed, podczas których wykorzystywana jest Arteterapia.
