Rozwój mowy u dziecka przebiega stopniowo i wyróżnia się kilka faz jego rozwoju. Jednym z kluczowych elementów wpływających na prawidłowy rozwój mowy u dziecka, poza uwarunkowaniami biologicznymi jest kontakt dziecka z otoczeniem, w którym się mówi, dlatego nie do przecenienia pozostaje rola rodziców w kształtowaniu warunków do rozwoju mowy dziecka. Tym niemniej zdarzają się wady, przy których może okazać się konieczna pomoc logopedy lub neurologopedy.
Fazy rozwoju mowy u dziecka
Najwcześniejszym sygnałem komunikacyjnym u dziecka jest płacz i krzyk. Mniej więcej w okolicach 2-3 miesiąca pojawia się głużenie. Między 4 a 6 miesiącem dziecko prawidłowo słyszące zaczyna gaworzyć są to pierwsze próby rozmowy z dorosłym. Warto w tym okresie naśladować dziecko dzięki czemu zachęcimy je do mówienia.
Po pierwszym roku życia u dziecka rozpoczynają się zmiany umożliwiające odróżnianie głosek, co przyczynia się do opanowania mowy. Dziecko w wieku jednego roku zaczyna już powoli mówić od 3 do 5 wyrazów, przy czym warto pamiętać, że rozumie ich znaczenie więcej. Dziecko 20- miesięczne wymawia już z kolei 170 wyrazów.
W wieku dwóch lat pojawiają się zdania pojedyncze, natomiast w wieku trzech lat powinna ukształtować się już prawidłowa wymowa samogłosek ustnych (a, e, o, i, u, y), samogłosek nosowych (n, m, ń) oraz spółgłosek (h, f, w, t, d, p, b). Trzylatek zaczyna również formułować zdania złożone i w swoim zasobie słownictwa ma od 1000 do 1500 słów.
W wieku pięciu lat dziecko opanowuje wymowę spółgłosek sz, ż, cz, dż, co więcej następuje również poprawna wymowa spółgłoski r lub zastępowanie jej spółgłoską l. Wskazuje się, że 35% dzieci w wieku 5 lat prawidłowo wymawia spółgłoskę r.
Do siódmego roku życia dziecko powinno opanować prawidłową wymowę wszystkich spółgłosek i samogłosek naszego języka.
Najpowszechniejsze wady wymowy u dzieci
Wady wymowy u dzieci mogą się ujawnić w różnym wieku, dlatego tak ważnym jest aby rodzice dokładnie obserwowali jak dzieci mówią. Do najczęściej spotykanych wad mowy u dzieci w wieku przedszkolnym możemy zaliczyć:
Seplenienie- czyli nieprawidłową artykulację (wymowa) określonych głosek
Jąkanie
Opóźniony rozwój mowy
Przyczyną seplenienia może być np. nieprawidłowa budowa języka, zniekształcony zgryz, nieprawidłowy układ narządów artykulacyjnych. Jąkanie z kolei może mieć podłoże stricte psychologiczne np. być efektem przeżyć dziecka. Opóźniony rozwój mowy może zależeć zarówno od czynników środowiskowych jak i psychologicznych i trudno jest jednoznacznie przesądzić jakie są przyczyny opóźnienia w rozwoju mowy. Składa się na to szereg okoloczności.
Warto zwrócić również uwagę, że zaburzony rozwój mowy dziecka wpływa na jego całe życie, mianowicie:
powoduje odczucie wykluczenia w grupie, braku akceptacji
kształtuje zachowania nerwicowe
obniża osiągnięcia szkolne i utrudnia wchodzenie w dorosłe życie
Jak wspierać rozwój mowy u dziecka
Wspieranie mowy powinniśmy zacząć już od najmłodszych lat. My w szczególności polecamy:
Częste czytanie dziecku wraz z odpowiednią modulacją głosu;
Prowadzenie rozmów ze swoim dzieckiem;
Zadawaj pytania nawet jak dziecko jeszcze nie odpowiada;
Przy mówieniu do dziecka staraj się mówić wolniej używając zrozumiałego dla dziecka słownictwa;
Zabawę z muzyką, dźwiękami otoczenia;
Nie powtarzajmy za dzieckiem błędnie wypowiedzianych słów;
Zachęcajmy do mówienia spokojnego bez pośpiechu;
Wspólne naśladowanie dźwięków. Możecie naśladować dźwięki zwierząt lub otoczenia. To świetne ćwiczenia dla zmysłu słuchu i jamy ustnej.
Na prawidłowy rozwój mowy świetnie również wpływają regularne zajęcia z integracji sensorycznej wykonywane w domu lub w specjalnie do tego przygotowanej sali pod kierunkiem terapeuty SI. Bardzo istotą rolę w profilaktyce wad wymowy pełnią lekarze pediatrii, którzy jako jedni z pierwszych mają kontakt z dzieckiem. Najwcześniej z logopedą, jeśli rodzić nie zdecyduje się udać na wizytę kontrolną, dziecko będzie mieć kontakt w przedszkolu lub żłobku. Warto więc, jeśli odczuwasz niepokój związany z rozwojem mowy u dziecka, nie czekać aż dziecko z tego wyroście tylko skorzystać z konsultacji u logopedy, który na pewno zbada dziecko i odpowie na wszystkie twoje pytania.
Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej lub zadać pytanie to zapraszamy do kontaktu z logopedą z ponad dwudziestoletnim doświadczeniem- Moniką Kostyłą.