Czym jest Zespół Aspergera? Jakie są jego typowe objawy oraz na czym polega terapia Zespołu Aspergera? W niniejszym artykule odpowiemy na powyższe pytania. Przedstawimy Zespół Aspergera nie tylko na bazie opisu surowo przedstawionego w książkach ale również wykorzystamy nasze doświadczenie w diagnozie oraz terapii.
Historia
Historia Zespołu Aspergera sięga jeszcze zeszłego wieku. W 1944 r. Hans Asperger opisał pewien powtarzający się stały układ cech zachowania i zdolności takich jak: brak empatii, ograniczona zdolność budowania przyjaźni, jednostronne rozmowy, intensywne interesowanie się jakimś tematem i problemy z motoryką. Co ciekawe niektóre źródła podają, że sam Asperger wykazywał opisane przez niego objawy. Praca Hansa Aspergera stała się impulsem do międzynarodowych badań i powszechnego uznania powyższego zaburzenia. Do lat 90 XX wieku, Zespół Aspergera nie był powszechnie uznawanym zaburzeniem, a rodzice dzieci u których występowały niepokojące objawy nie mogli liczyć na pomoc specjalisty. Na szczęście czasy się zmieniły i społeczna świadomość w zakresie zarówno Spektrum Autyzmu jak i Zespołu Aspergera jest co raz większe, a rodzice mogą liczyć na pomoc wyspecjalizowanych placówek oraz mogą korzystać z wachlarzu zajęć pozalekcyjnych, na których dzieci mogą uczyć się zachowań społecznych pod okiem specjalistów psychologii, psychiatrii i pedagogiki.
Objawy
Zespół Aspergera uznawany jest za podgrupę zaburzeń w spectrum autyzmu i ma swoje własne narzędzia diagnostyczne. Często u osób z podejrzeniem Zespołu Aspergera występuje długa i intensywna fascynacja jakimś wybranym tematem np. transportem, matematyką czy zwierzętami. Osoby z Zespołem Aspergera może cechować również wyjątkowo dobra pamięć, bardzo dobra zdolność koncentracji uwagi podczas wykonywania ulubionych zadań. Do objawów zaliczamy również problemy motoryczne czy wycofanie społeczne. Dzieci z Zespołem Aspergera często nie uczestniczą w życiu klasy, nie bawią się z innymi dziećmi przez co często są obiektem złośliwości ze strony innych dzieci. Warto zauważyć, że zarówno rodzice jak i nauczyciele sygnalizują, że mimo prawidłowych kwalifikacji intelektualnych dziecko ma problemy w nawiązywaniu relacji z innymi dziećmi. Zespół Aspergera nie jest dziedziczny, ale można odziedziczyć skłonności do wystąpienia zaburzeń ze spektrum autyzmu
Do "typowych" objawów Zespołu Aspregera najczęściej zaliczamy:
brak empatii,
niewłaściwy w danej sytuacji, jednostronny typ interakcji,
pedantyczna, repetytywna mowa,
uboga komunikacja niewerbalna,
trudności w nawiązywaniu przyjaźni,
głębokie zaabsorbowanie pewnymi tematami,
problemy z tworzeniem więzi emocjponlnaych,
niezdarna i źle skoordynowana motoryka.
Rodzice zaniepokojeni zachowaniem dziecka mogą w pierwszej kolejności sami przeprowadzić obserwacje dziecka. Taka obserwacja powinna zacząć się od zwykłej zabawy np. klockami czy na placu zabaw. Podczas zabawy zwracajmy uwagę na motorykę, sposób wypowiadania się i formę zabawy. Warto obserwować dziecko w trakcie zabaw z innymi dziećmi, w tym celu można zaprosić kolegę dziecka do domu i postarać się zapewnić im dobrą zabawę podczas której będziemy mogli obserwować naszą pociechę w sytuacjach społecznych. Wypytajmy też nauczycieli naszego dziecka czy nie zaobserwowali niepokojących objawów.
Diagnostyka
Tak jak w przypadku Autyzmu, tak w przypadku Zespołu Aspergera wczesna diagnoza jest bardzo ważna z perspektywy dalszego funkcjonowania dziecka. Najczęściej pierwsze objawy są bagatelizowane i pojawia się to słynne zdanie "wyrośnie z tego". Dopiero na początku edukacji dziecka gdy objawy nie zanikają i w przedszkolu pojawiają się problemy w interakcji z innymi dziećmi, rodzice decydują się na udanie do placówki, w której znajdą pomoc specjalistów.
Do wstępnej diagnozy wykorzystywany jest Zespół Kwestionariuszy ASRS, który obejmuje m.in kwestionariusze do wypełnienia przez rodziców i nauczycieli/opiekunów dziecka. Wykorzystywany jest również formularz badania M-CHAT-R, który można pobrać z internetu, wypełnić i przynieść już gotowy na spotkanie z terapeutą. Ilość spotkań ustalana jest indywidualnie, zwykle obejmują one 3-4 spotkania, podczas których poza samym wywiadem z rodzicami, specjalista prowadzi obserwację dziecka.
Diagnoza Zespołu Aspergera może zostać również postawiona osobą dorosłym, u których późniejszą terapia opiera się przede wszystkim na rozwijaniu umiejętności społecznych.
Terapia
Jeżeli diagnoza wykaże Zespół Aspergera, możemy przystąpić do pomocy naszemu dziecku odnaleźć się w świecie, często tak trudnym do zrozumienia. Pamiętajmy, że zespół Aspergera nie jest chorobą, dlatego nie można go wyleczyć. Naszemu dziecku możemy zapewnić odpowiednio dobraną terapię, która na pewno pomoże w prawdiłowym funkcjonowaniu. Do najskuteczniejszych zajęć terapeutycznych zaliczamy:
Trening Umiejętności Społecznych (TUS),
zajęcia z integracji sensorycznej (SI),
usprawniania sfery komunikacyjnej,
uczestniczenie w psychoterapii behawioralno-poznawczej,
terapia metodą kognitywną (poznawczą).
Nie oceniony wpływ na prawidłową terapię dziecka mają również rodzice. Dzięki wspólnej zabawie, zachęcaniu dziecka do współpracy podczas zabawy, zachęcaniu do kontaktu z potencjalnymi przyjaciółmi oraz tłumaczeniu określonych zachowań możemy poprawić efektywność całego procesu terapeutycznego.
"Asperger to nie choroba. To sposób bycia. Nie ma na to lekarstwa, bo nie ma na takowe zapotrzebowania. Jest natomiast zapotrzebowanie na wiedzę i adaptację, ze strony dzieci z Aspergerem, ich rodzin i przyjaciół."